Het is 350 jaar geleden dat ons land van alle kanten werd aangevallen, een situatie die bekend staat als het beruchte Rampjaar 1672. In dat jaar werden polders en landstreken door het doorsteken van sluizen, dijken en dammen onder water gezet om vijandige legers tegen te houden. Deze militaire tactiek heet inundatie en het ontstane water is de Oude Hollandse Waterlinie.
Het jubileum van de Oude Hollandse Waterlinie is dit jaar gevierd in de vestingsteden en plattelandsgemeenten in het voormalige liniegebied. Ter gelegenheid hiervan is het boek ‘Het Oude Hollandse Waterlinie Boek’ vorig jaar al in samenwerking met de Stichting Oude Hollandse Waterlinie te Woerden uitgebracht met als doel de waterlinie, die in 2021 door Unesco op de Werelderfgoedlijst is gezet, onder de aandacht te brengen.
De Oude Hollandse Waterlinie is in 1672 tot stand gekomen. Het idee van een waterlinie was al eerder in de 17e eeuw ontwikkeld vanuit de gedachte dat water een rol kon spelen bij de verdediging van het land in tijden van nood. De linie, een onderwater gezette strook land aan de oostgrens van Holland, moest van Holland een onneembare vesting maken. Door inundatie ontstond een laag water van ongeveer veertig tot vijftig centimeter, waardoor het land zowel te voet als per boot onbegaanbaar werd. Om deze inundaties te beschermen werden militaire verdedigingswerken als forten en vestingen opgeworpen. Er was veel lokaal verzet van boeren die hun land door de inundatie verloren zagen gaan, waardoor het niet veel gescheeld had of de linie was niet op tijd in gereedheid gebracht om de Franse legers van Lodewijk XIV tegen te houden.
‘Het Oude Hollandse Waterlinie Boek’ bevat 245 beknopte verhalen in tien hoofdstukken over de geschiedenis van de waterlinie. Elk hoofdstuk begint met een introductie, waarin in grote trekken de oorlog tussen de Verenigde Nederlanden en de landen daaromheen wordt beschreven. De verhalen beslaan elk één pagina met een illustratie. Ieder verhaal gaat over een oorlogssituatie in een plaats die in de waterlinie ligt. Het eerste uitgebreide hoofdstuk gaat over de voorlopers van de Oude Hollandse Waterlinie. De gebeurtenissen in het Rampjaar beslaan vervolgens het grootste deel van het boek, maar er wordt ook aandacht besteed aan de jaren na 1672.
‘Het Oude Hollandse Waterlinie Boek’ is bedoeld voor een breed publiek. Enderink is erin geslaagd om op een prettig leesbare, spannende en pakkende manier de geschiedenis van de Oude Hollandse Waterlinie te vertellen. De lay-out van het gebonden boek in handzaam formaat is zeer uitnodigend. Het heeft veel afbeeldingen in de vorm van foto's, schilderijen, gravures, tekeningen en kaarten. Een omissie is echter dat de bijschriften met de namen van plaatsen, objecten en vooral ook van de makers van de afbeeldingen ontbreken. Daardoor is het op een aantal pagina's niet duidelijk welke relatie een afbeelding met het betreffende verhaal heeft.
Voor mensen die van geschiedenis houden en voor mensen – zoals ondergetekende – die fiets- of wandeltochten naar vestingsteden en forten willen maken is dit boek een aanrader. Op internet zijn veel mooie routes te vinden.
Sander Enderink studeerde geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Hij is als historicus werkzaam bij de Stichting Oude Hollandse Waterlinie te Woerden. In 2017 schreef hij ‘Het Krimpenerwaard Boek’.
‘Het Oude Hollandse Waterlinie Boek’ is in 2021 in samenwerking met Stichting Oude Hollandse Waterlinie bij uitgeverij WBOOKS verschenen. Het boek telt 288 pagina’s en kost € 19,95. ISBN: 9789462584259.
Recensie
Wies Groeneveld
Alle boekrecensies zijn ook terug te vinden op: www.vlaardingenleest.nl