Marc Rosier, portefeuillehouder OV Ontwikkeling MRDH: “Elke maatregel die we nemen, nemen we met pijn in het hart. Ze zijn tijdelijk van aard en we hopen ze dan ook zo snel mogelijk weer in te kunnen trekken. Het OV speelt een cruciale rol bij hele grote maatschappelijke opgaven: duurzame mobiliteit, leefkwaliteit, inclusiviteit en economische groei en dat mag niet ter discussie komen. Elke maatregel die we nu nemen, nemen we dus liever niet. En we geven opnieuw het signaal af aan het Rijk: kom ons met extra financiële middelen tegemoet want verder ingrijpen in het openbaar vervoer is onwenselijk en eigenlijk onmogelijk gezien de maatschappelijke opgaven waar we in de regio voor staan.

Het kabinet heeft aan alle regionale vervoersautoriteiten uiterlijk 1 april een plan voor optimalisatie, kostenbesparingen en aanpassing van de OV dienstregeling gevraagd. De 23 gemeenten in de MRDH hebben het plan samen met de vervoerders opgesteld maar de MRDH doet een dringend appel aan het Rijk: zorg dat het niet nodig is dat alle vervoersregio’s en provincies die extreme maatregelen moeten gaan uitvoeren, want daarmee maak je het OV kapot.

Veel minder reizigers. Veel minder inkomsten OV bedrijven

De enorme daling van het aantal reizigers in het OV als gevolg van de coronamaatregelen heeft grote impact op de MRDH, als concessieverlener, en de vervoerbedrijven, die opbrengstverantwoordelijk zijn. De extreme terugval van reizigers zorgt voor enorme tekorten bij de vervoerbedrijven HTM, RET en EBS. Het zal naar verwachting nog jaren duren voordat het aantal reizigers weer op het oude niveau is. De totale financiële impact van de inkomstenderving bedraagt in de MRDH-regio, minimaal 379 miljoen euro, en kan zelfs oplopen tot bijna 1,2 miljard euro. Hoe groot de impact daadwerkelijk zal zijn is in grote mate afhankelijk van hoe snel de reizigers weer terugkeren in het OV én of het Rijk met steunmaatregelen de sector helpt. Zekerheid over een rijksbijdrage, de zg. beschikbaarheidsvergoeding, is er slechts tot 1 oktober. Dat de crisis een financieel litteken achter zal laten staat buiten kijf.

Transitieprogramma: maatregelen op korte en langere termijn

Om de financiële opgave het hoofd te bieden is vandaag het transitieprogramma door de 23 wethouders Mobiliteit van de MRDH vastgesteld. Dit programma bevat maatregelen voor de korte termijn en geeft een beeld van mogelijke maatregelen op de langere termijn. De korte termijnmaatregelen worden in de tweede helft van het jaar ingevoerd. Het gaat om spreidingsmaatregelen, duurzaamheidsmaatregelen die bijdragen aan klimaat én lagere kosten en maatregelen waarmee de interne bedrijfsvoering van de vervoerbedrijven nog efficiënter wordt gemaakt. Met spreiding van reizigers valt wat te winnen: als reizigers meer verdeeld over de dag reizen en dus de daluren beter benut gaan worden, dalen de kosten van het OV terwijl de dienstverlening voor de reiziger maximaal in stand kan blijven. Mensen en materieel kunnen dan efficiënter worden ingezet. Hiermee kunnen vervoerders inspelen op het nieuwe reizigersgedrag dat tijdens de pandemie is ontstaan.

Daarnaast worden afspraken gemaakt om op een andere manier om te gaan met sociale veiligheid oftewel menselijk toezicht. Over de precieze wijze waarop deze vermindering van toezicht zal worden ingevuld treedt MRDH met de vervoerders in overleg. Inzet van de 23 gemeenten daarbij is uiteraard dat OV veilig is en veilig voelt, maar wel tegen lagere kosten. De vervoerkundige maatregelen die genomen zijn, betekenen het voortzetten van maatregelen die vorig jaar november zijn vastgesteld door de wethouders van de 23 aangesloten gemeenten, aangevuld met nieuwe vervoerkundige maatregelen. Die variëren van tijdelijke frequentieverlagingen, concentreren op de verbindingen met veel reizigers en het schrappen van de minst gebruikte lijnen en trajecten. Het zijn maatregelen die impact hebben op de reiziger, zeker in gebieden waar geen alternatief voor handen is. Met gemeenten gaat de MRDH daarom in gesprek om te bekijken of er mogelijkheden zijn om maatwerkvervoer te bieden. Daartoe stelt de MRDH middelen beschikbaar. Voor een beperkt aantal ingrepen wordt het definitieve besluit pas op 14 april genomen en worden alternatieven onderzocht.

Of de nu genomen maatregelen voldoende zijn, is afhankelijk van de snelheid waarmee reizigersaantallen herstellen en ook afhankelijk van aanvullende rijkssteun. Is die onvoldoende, dan moeten aanvullende maatregelen worden genomen. Vervoerbedrijven en MRDH hebben deze reeds geïnventariseerd, maar vinden het absoluut onwenselijk dat deze maatregelen daadwerkelijk moeten worden genomen. Over deze eventueel te nemen maatregelen zal op een later moment besluitvorming moeten plaatsvinden. Voor nu roept de MRDH de staatssecretaris van het ministerie van I&W en de minister van Financiën nadrukkelijk op ondersteuning te bieden. De sector bleek tijdens de crisis van onschatbare waarde voor het blijvend in beweging houden van Nederland.

Toekomstgericht OV

Marc Rosier: “De 400.000 mensen die tot 2040 naar de metropoolregio trekken, de mobiliteitstransitie, de ambities met duurzaamheid en het versterken van agglomeratiekracht; het openbaar vervoer moet op de toekomst voorbereid zijn. Dat lukt niet als extra financiële middelen van het Rijk uitblijven.” In dat geval voorzien de 23 wethouders Mobiliteit verdere vermindering van menselijk toezicht op diverse tijden en locaties, tariefsverhoging, verdere ingrepen in de dienstregeling, latere instroom van schone (zero emissie)-bussen of latere instroom van nieuwe, voor alle reizigers toegankelijke trams.

Herijking

De MRDH benadrukt dat de maatregelen waartoe vandaag is besloten, een tijdelijk karakter (tot eind 2022) hebben en dat periodieke herijking plaatsvindt. De maatregelen worden afgeschaald wanneer het herstel van het OV hier aanleiding toe geeft en als het financieel mogelijk is. In het somberste scenario zijn echter nog aanvullende maatregelen nodig.

Verzachtende en toekomstgerichte maatregelen MRDH

De MRDH laat de reiziger niet in de kou staan. Om de gevolgen van corona voor de reizigers te verzachten én het OV te versterken draagt de MRDH maximaal 375 miljoen euro bij. Dat geld kan onder meer aangewend worden voor invoering van nieuwe betaalbewijzen (bankpas in plaats van OV-chipkaart); maatregelen die de reissnelheid in het openbaar vervoer verkorten en daarmee de reizigerskwaliteit vergroten; lokaal maatwerkvervoersystemen; ketenmobiliteit en het duurzaam transformeren van de arbeidsmarkt van de vervoerbedrijven. Al met al maatregelen die moeten helpen om het OV door deze moeilijke periode te loodsen.