En wie niet springt … die is een Jood! Dit stadionlied wordt bij Feyenoord massaal meegezongen - zeker als Ajax de tegenstander is. Maar waarom zingen duizenden Feyenoord-supporters dit uit volle borst en wat betekenen de woorden nu eigenlijk?
Dit sportboek heeft een sterk sociale insteek met asociale kanten. Liefst achttien schrijvers, historici, Feyenoordfans en een burgemeester doken op de vaak pijnlijke geschiedenis van de Rotterdamse club wier Joodse gemeenschap die van Amsterdam welhaast evenaart in omvang en clubbelang.
Duidelijk wordt dat misbruik van het zelfstandig naamwoord “Jood” op de tribunes ook bij Feyenoordfans onderling verschillende associaties oproept. Waar de één zich schaamt en besluit nooit meer naar De Kuip af te reizen om er een wedstrijd te gaan bijwonen, daar haalt de ander de schouders erover op en gaat weer over tot de orde van de dag.
‘Ajax, die Jodenclub …,’ is een veel gehoorde kreet onder Feyenoordsupporters. Niet zelden aangevuld met enige weinig flatterende krachttermen die je in de Dikke van Dale met moeite of al helemaal niet kunt vinden. Toch is de term “Jood” in Rotterdams clubverband vrijwel net zo vaak aanwezig als in 020. Zowel op het veld als in het bestuur en in andere hulptroepen trof en tref je nog altijd Joden. Zonder Jood was Feyenoord al jaren dood. Want was het immers niet Ome Sjaak Barzilaij, die de club (toen nog Feijenoord) in 1917 redde van een wis en vroegtijdig overlijden?
Het fenomeen “Joden”, vaak ook aangeduid als “die Neuzen”, mag je gerust scharen onder de term “geuzennaam” of (zelfgekozen) erenaam. Eerst worden geuzennamen gebruikt om anderen te bespotten en belachelijk te maken. Eenmaal geaccepteerd en omarmd door de partij die bespot wordt, gebruikt die de naam na weging echter vol trots. Zo heb je in Eindhoven en Doetinchem “Boeren” en vind je in Zwolle de “Blauwvingers”.
Ieder verhaal kent weer een andere insteek. We lichten er eentje uit. Dat is: Jan Boskamp en de oorlog. De oud-voetballer, ex-trainer en voormalig analist heeft een gezonde fascinatie voor de Tweede Wereldoorlog. En wie WO II zegt, die heeft het automatisch over het leed dat de Joden is aangedaan. Meer dan 6 miljoen lieten er het leven in diverse kampen. Onder hen een aantal Feyenoordspelers. Vijfentwintig namen worden in het boek vermeld. Dit trieste cijfer ligt hoger, maar die jongens speelden in lagere elftallen en daarvan was de administratie minder accuraat.
En wie niet springt … die is een Jood is een boekwerk voor wie van voetbal houdt, verder kijkt dan tweemaal negentig minuten, maar ook niet lafhartig wegziet als het schuurt, wrikt en een beetje zeer doet in het hart. Naast Feyenoord en Joden gaat dit boek over de strijd tegen antisemitisme en wat de club er aan probeert te doen dit negatieve fenomeen uit het stadion te bannen.
Dat dit boek hout snijdt is duidelijk. Of het ook tot het hondstrouwe publiek doordringt dat antisemitisme niet thuis hoort in om het even welke sociale cohesie ook is twijfelachtig. “Jood” als kreet of in een lied … zolang Feyenoordfans het roepen of zingen en het bij Ajaxsupporters een zekere trots oproept zal het niet uit de stadions verdwijnen.
En wie niet springt … (2025) is een publicatie van stichting Loods 24 en Joods kindermonument. Het boek is een uitgave van Studio Rashkov, Rotterdam.
ISBN 978-90-833204-8-9 | NUR 740. Het boek kost €22,50 en is verkrijgbaar via de reguliere boekhandel.
Recensie
Peter Joore
Illustratie
1. foto voorplat
2. uitreiking boek afgelopen september in De Kuip met v.l.n.r.: Micha Gelber (holocaust-overlevende), Ruud van de knaap (ceo Feyenoord), Theo Kemperman (vztr. Loods 24), Chris Buitendijk (Studio Rashkov)
Alle boekrecensies zijn ook terug te vinden op: www.vlaardingenleest.nl
Dit is een bijdrage van het recensiecollectief. Lijkt het je leuk om ook een boek te bespreken voor De Vlaardinger, neem contact op met Hans Vrugt, eindredacteur van het collectief: hansvrugt@planet.nl