Dat kunst in haar ogen een eerste levensbehoefte is, maakt kunsthistoricus en journalist Cathelijne Blok met scherpe analyses duidelijk. Hoewel de definitie moeilijk te bepalen is, stelt zij dat kunst zich beweegt tussen gevoel en gedachte, tussen individu en samenleving, stiltes doorbreekt en zichtbaar maakt wat anders onzichtbaar blijft. Het geeft stem aan het ongezegde, daagt uit om anders te kijken en brengt nuance in een wereld die steeds harder wordt.
Kernpunt van het boek is het belang van het hebben en moeten koesteren van alle vormen van kunst. Maar al te vaak worden kunstwerken gezien als elitair en luxe. ´Kunst is geen luxe, ze is een taal´, aldus Blok. ´Een taal waarin woorden tekortschieten. Het laat ons iets zien wat we zelf soms niet kunnen of durven uitspreken´.
In de huidige conflicten in de wereld, politieke veranderingen en toenemende verwijdering tussen de mensen, staat kunst onder druk. In tijden van oorlog wordt het verboden, vernietigd of geroofd. Zo´n roof kan als doel hebben het moreel van de tegenstander te verzwakken en zichzelf, een partij of eigen land te verrijken. Een tot de verbeelding sprekend voorbeeld is de in de Tweede Wereldoorlog door de nazi´s gestolen kunstcollectie van de Joodse ondernemer Jacques Goudstikker uit Amsterdam. Een schilderij, het ´Damesportret´ van Giuseppe Vittore Ghislandi dat van deze kunsthandelaar werd geroofd, dook in augustus 2025 na bijna tachtig jaar weer op. De in 1978 overleden nazi-ambtenaar Friedrich Kadgien heeft het kunstwerk meegenomen toen hij na de oorlog naar Argentinië vluchtte.
Het schilderij ´Damesportret´ trekt een streep en herinnert ons er nu aan dat de geschiedenis niet het zwijgen kan worden opgelegd, ook al worden de kunstwerken in het geheim bewaard. Ontelbare mensen van jong tot oud zijn nu door kunst getuige van de geschiedenis, van wat er in de Tweede Wereldoorlog nog meer leefde naast de gruwelen van dood, verderf en verwoesting. Zou Cathelijne Blok dit in haar schitterend geschreven manifest hebben bedoeld met: de subtiele kracht om mensen te confronteren, te laten nadenken en zo de wereld te veranderen?
Cathelijne Blok is kunsthistoricus, journalist en oprichter van het kunstplatform The TittyMag. Ze werkte als (eind)redacteur en regisseur voor BNNVARA en creëerde kunstprojecten in binnen- en buitenland. Daarnaast schrijft Blok voor onder andere NRC, maakt diverse podcasts en is een veelgevraagd spreker. In 2024 verscheen haar boek ´Maar is het kunst?´ en gaf ze de Joost Zwagerman Lezing.
´Een wereld zonder kunst is een wereld zonder ziel´ verscheen op 10 juli 2025 bij uitgeverij Nijgh & Van Ditmar. Het boek telt 72 pagina’s en kost € 15.
Alle boekrecensies zijn ook terug te vinden op: www.vlaardingenleest.nl
Recensie
Margriet Kleijn
Dit is een bijdrage van het recensiecollectief. Lijkt het je leuk om ook een boek te bespreken voor De Vlaardinger, mail dan je recensie naar Hans Vrugt, eindredacteur van het collectief: hansvrugt@planet.nl