Sinds haar twintigste is Manon Spierenburg langzaamaan doof geworden. Niemand in haar omgeving heeft dat door, zij zelf ook niet. Haar oren blijken nog voor slechts 20 procent te functioneren. Niemand heeft door dat ze mensen zelden verstaat, ook zijzelf niet. Dit levert pijnlijke situaties op. Onbewust leert ze te vertrouwen op liplezen en lichaamstaal. In haar boek ‘Doof!’ beschrijft ze haar ervaringen vol zelfspot.
Door haar gehoorverlies komt Manon in de meest gênante situaties terecht. Ze loopt bijna onder de tram omdat ze die niet heeft gehoord. Op het werk, tijdens netwerkborrels en bij het schoolplein gaat van alles mis. Deze bizarre situaties betrekt de auteur echter niet op zichzelf. Lichaamstaal en spraakafzien, waarmee ze zich razendsnel aanpast, zorgen ervoor dat voor haarzelf en de omgeving lang verborgen blijft dat ze doof is. Ze heeft acht maanden lang geprobeerd om aan gehoorapparaten te wennen, maar dat vond ze een drama. De geluiden klonken zielloos en blikkerig en kwamen te pas en te onpas bij haar binnen. Ze heeft de gehoorapparaten daarom niet meer gebruikt.
Ze heeft er moeite mee om tegen mensen zeggen dat ze doof is, omdat ze bang is om als ‘sociale paria’ uitgesloten te worden. Maar ze doet het uiteindelijk toch. Haar partner en dochter vinden het geweldig dat ze het uiteindelijk wel heeft gezegd. Verder moet zij erkennen en accepteren dat doofheid bij haar hoort.
Doofheid is een onzichtbare handicap tegenover veel andere aandoeningen. Manon: "We leven in een wereld waarin de horende norm geldt. Alles wat daarvan afwijkt, is gehandicapt. [..] Bijna elke aandoening wordt tot op de grens van het betamelijke uitgemeten in bladen en praatprogramma's, maar doof- en slechthorendheid is blijkbaar niet iets waar je het over hebt onder nette mensen. Ook in series en films kun je lang wachten voordat je een doof rolmodel tegenkomt. Dove personages bestaan niet, behalve als een soort plotgimmick, of als gare metafoor om de samenleving te bekritiseren. En net als je denkt dat het niet nóg smakelozer kan, zijn er ook nog de verhaallijnen waarin de dove door een nieuwtestamentisch mirakel 'genezen' wordt. (Ja! Ik kan weer horen!!) [...] Toch bleek het in de praktijk enorm mee te vallen toen ik eindelijk 'uit de kast' kwam'. Tot mijn stomme verbazing bleek iedereen bereid om tegen dovemansoren te praten. Nergens werd ik in de maling genomen of buitengesloten of andere rampenscenario's die ik zelf bij elkaar had gedacht."
Manon is erachter gekomen dat er nog geen goed en eerlijk verhaal over doofheid is geschreven en begon vanaf oktober 2020 een columnreeks in de Volkskrant. Op basis van deze columns is uiteindelijk haar boek ‘Doof!’ tot stand gekomen.
Doof! is een boek dat heel bewust gericht is op het algemene publiek. Manon wil de 1,5 miljoen doven en slechthorenden in Nederland een gezicht geven, omdat zij domweg onzichtbaar zijn. Geestig beschrijft ze de absurdistische taferelen waarin ze belandt. Haar hilarische schrijfstijl zorgt ervoor dat haar belevenissen niet klagelijk overkomen. Maar hoe grappig het boek ook is geschreven, het raakt de kern: waarom is doofheid en slechthorendheid zo onbekend? Kortom: dit boek is interessant voor iedereen.
Manon Spierenburg (1968) is schrijver en scenarist. Na haar studie Nederlandse Taal- en Letterkunde ging ze scenario’s schrijven voor o.a. Goede Tijden Slechte Tijden, Rozengeur & Wodka Lime en Floor Faber. Inmiddels heeft ze tien boeken op haar naam staan, waaronder de kinderserie De vier van Westwijk. In de Volkskrant schreef ze veelgelezen columns over ‘dat doof’. Momenteel schrijft ze mee aan de verfilming van het boek ‘Doof!’.
‘Doof!’ is in oktober 2022 bij uitgeverij Podium verschenen. Het boek telt 224 pagina’s. Het kost € 21,99. ISBN: 9789463811583. Het is ook als e-book te koop voor € 9,99. ISBN: 9789463811590.
Recensie
Wies Groeneveld
Illustraties:
1. omslag van het boek
2. portret van de auteur (© foto: Keke Keukelaar)
Alle boekrecensies zijn terug te vinden op: www.vlaardingenleest.nl